Ο Πρέσβης της Κύπρου στις Ηνωμένες Πολιτείες μοιράζεται τις σκέψεις του από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, καθώς πλησιάζουμε στο τέλος μιας χρονιάς διαφορετικής από όλες τις άλλες.
Ουάσιγκτον, 20 Νοεμβρίου 2020
Οι εκλογές είναι πολύ σκληρές. Θα μπορούσαν να παρομοιαστούν με μια τελετουργική διαμάχη μέχρι τελικής πτώσεως, ανάμεσα στις αντίπαλες δυνάμεις. Με το πέρας της διαμάχης αυτής, ανεξαρτήτως από το ποιος είναι ο νικητής ή ο ηττημένος, φέρουν κάθαρση, αναβιώνοντας τους συλλογικούς μύθους, δίνοντας ένα νέο νόημα στις κοινές ελπίδες.
Υπάρχουν φυσικά περίοδοι, στην ιστορία των πολιτειών, που τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα. Ως τέτοια χαρακτηρίζεται η παρούσα περίοδος για τις ΗΠΑ. Κάποια, αν όχι τα περισσότερα στοιχεία αυτής της βαθύτερης κρίσης, δεν είναι ούτε μοναδικά αλλά ούτε και καινούργια για τις ΗΠΑ. Η παγκοσμιοποίηση και η δυσαρέσκεια που προκαλεί, ζητήματα ταυτότητας εν μέσω μεταναστευτικών ροών, η αμφισβήτηση των πολιτικών ελίτ και της ικανότητας αυτών να προσφέρουν λύσεις, προϋπήρχαν, όπως άλλωστε και στις χώρες μας.
Η κρίση της πανδημίας συνέβαλε στην επιτάχυνση και την ενίσχυση των προϋπάρχουσων τάσεων, προσθέτοντας τον συνυφασμό της οικονομικής και φυλετικής διάστασης. Βοήθησε επίσης στην αναβίωση μιας αφηγηματικής της παρακμής, του πειρασμού του απομονωτισμού από τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτές οι εκλογές λειτούργησαν περισσότερο ως δείγμα της πόλωσης που επικρατεί στην αμερικανική κοινωνία, μεγεθύνοντας τον διχασμό αντί να επιφέρουν κάθαρση. Ο καθρέφτης στον οποίο αυτή η κοινωνία θα μπορούσε να κοιτάξει τον εαυτό της, οραματιζόμενη το μέλλον της, είναι σπασμένος. Η επισκευή του θα είναι δύσκολη και χρονοβόρα.
Εν τω μεταξύ, ο κόσμος γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος. Το βλέπουμε στο κατώφλι μας.
Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας στις κοινωνίες, ήδη ευάλωτες από την οικονομική κρίση, τις κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές και την κλιματική αλλαγή, θα είναι καταστροφικές. Το μείγμα του εθνικισμού, του λαϊκισμού και κάθε είδους θρησκευτικού και πολιτικού εξτρεμισμού, που ήδη βιώνουμε σε ορισμένα μέρη του κόσμου, απειλεί υπό τέτοιες συνθήκες να είναι εκρηκτικό. Το έδαφος είναι γόνιμο.
Μπορεί κανείς να δει τί έπεται, σε ένα διεθνές σύστημα, το οποίο βρίσκεται υπό έντονη πίεση. Είμαστε ήδη μάρτυρες της επιθετικής συμπεριφοράς κρατών τα οποία καταφεύγουν σε μονομερείς ενέργειες για την επίτευξη των στόχων τους. Οι αναθεωρητικές δυνάμεις θέτουν υπό αμφισβήτηση μακρόχρονες διεθνείς διευθετήσεις. Η απουσία ομοφωνίας για το τί συνιστά απειλή συμβάλλει στην αποδυνάμωση συμμαχιών. Υπό τέτοιες συνθήκες, το πολύ-πολικό διεθνές σύστημα τροφοδοτεί την αστάθεια και προκαλεί αναταραχές. Η πολυμέρεια βρίσκεται σε κρίση. Υπάρχουν ακόμη πολλά που μπορούμε να μάθουμε από την περίοδο του μεσοπολέμου.
Η εξωτερική πολιτική δεν θα αποτελέσει προτεραιότητα για την νέα αμερικανική κυβέρνηση. Οι δεινές εσωτερικές προκλήσεις και το πολωμένο πολιτικό σύστημα θα περιπλέξουν περαιτέρω τα πράγματα. Ωστόσο, η απομόνωση δεν μπορεί να είναι επιλογή. Ακόμη και στην περίπτωση που το διεθνές σύστημα ήταν αυτορρυθμιζόμενο, το κόστος της απομόνωσης υπό τις παρούσες συνθήκες θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα ψηλό, τόσο για τις ίδιες τις ΗΠΑ όσο και για την υφήλιο. Οι κρίσεις της εξωτερικής πολιτικής δεν μπορούν να αγνοηθούν. Μας χτυπούν την πόρτα απροσδόκητα και επιβάλλονται.
Μπορεί να φαίνεται ότι διαρρηγνύω ανοιχτές πόρτες λέγοντας κάτι τέτοιο, αλλά αν είναι κάτι που χρειάζεται ο κόσμος αυτή τη στιγμή, είναι η διπλωματία. Η κατάρρευση της διπλωματίας, αυξάνει τις πιθανότητες πολέμου. Τείνουμε να το ξεχνάμε, ιδιαίτερα οι πιο ισχυροί. Στο τέλος, πληρώνουν κι αυτοί το τίμημα.
Η διπλωματία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της πολυμέρειας. Για να μπορούμε όμως να συνομιλήσουμε, να αναζητήσουμε λύσεις στα προβλήματα αυτό μπορεί να γίνει μόνο στη βάση κοινών κανόνων οι οποίοι συνιστούν την γραμματική της κοινής διπλωματικής γλώσσας, έστω και εάν αυτοί οι κανόνες δεν είναι παρά μόνο ένας ελάχιστος κοινός παρονομαστής. Οι κανόνες αυτοί δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένοι. Πρέπει να τους υπερασπιζόμαστε καθημερινά. ΄Όταν αγνοούνται ή υπονομεύονται, αυξάνεται το κόστος για όλους τους δρώντες, εμποδίζοντας την ικανότητα για εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα.
Είναι κατανοητό ότι η πολιτική δράση εγγράφεται στο πεδίο του βραχυπρόθεσμου. Υπάρχουν ωστόσο στιγμές, που οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι πολιτικοί ηγέτες τώρα μπορούν να έχουν σημαντικές συνέπειες στη μελλοντική μορφή του κόσμου. Τέτοια είναι και η παρούσα στιγμή για τις ΗΠΑ.
Δεν είναι εύκολο να είσαι ο Πρέσβης της Κύπρου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πόροι είναι πάντα περιορισμένοι και τα ζητήματα πολλά. Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες, τα τελευταία δύο χρόνια που υπηρετώ εδώ, ήταν πραγματικά συναρπαστικά και γόνιμα. Η συνειδητοποίηση εκ μέρους των ΗΠΑ του ρόλου που η Κύπρος διαδραματίζει στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω και των τριμερών συνεργασιών για την προώθηση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή, ήταν ένας από τους παράγοντες οι οποίοι οδήγησαν σε αυτό.
Η υπογραφή της Δήλωσης Προθέσεων το 2018 έθεσε τα θεμέλια για την όλο και αυξανόμενη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας. Το διακομματικό νομοσχέδιο για την Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου που υιοθετήθηκε από το Κογκρέσο, άνοιξε τον δρόμο για τη συμμετοχή της Κύπρου στο πρόγραμμα Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΙΜΕΤ), την μερική άρση του εμπάργκο όπλων και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για προώθηση μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.