Συνέντευξη του Υπουργού Εξωτερικών Ιωάννη Κασουλίδη στην εφημερίδα 'Φιλελεύθερος' και τον δημοσιογράφο Ανδρέα Πιμπίσιη
[Ως δημοσιεύθηκε στις 6 Μαρτίου 2022]
Ξένισε κάπως η δήλωσή σας ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι η πρώτη σε ευρωπαϊκό έδαφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο δεν ήταν σε ευρωπαϊκό έδαφος;
Είναι δυνατό να εξάγει κανείς το συμπέρασμα ότι με αυτή μου τη δήλωση ξέχασα την τουρκική εισβολή στην Κύπρο; Μήπως η ανακοίνωση που εκδώσαμε ως Υπουργείο Εξωτερικών την μέρα της αναγνώρισης των ψευδοκρατιδίων του Λουχάνσκ και του Ντονέτσκ δεν ήταν ξεκάθαρη ως προς την καταδίκη όλων των παράνομων και μονομερών ενεργειών που πλήττουν την Κυριαρχία, την Ανεξαρτησία και την Εδαφική Ακεραιότητα όλων των κρατών;
Ήθελα με τη δήλωση να αναδείξω την πρωτοφανή πολυπλοκότητα της διεθνούς αυτής διένεξης, η οποία λόγω των δυναμικών της έχει συγκεντρώσει ένα άνευ προηγουμένου γεωπολιτικό ενδιαφέρον από ολόκληρη την υφήλιο, ενώ την ίδια ώρα ελλοχεύει ο κίνδυνος να εκτροχιαστεί σε μια γενικευμένη σύγκρουση. Ως Υπουργός Εξωτερικών έχω θεσμικό ρόλο και αποστολή να υπερασπίζομαι την Κυριαρχία του Κράτους και προς αυτή την κατεύθυνση εργάζομαι καθημερινά. Αυτό δεν χωρά ούτε αμφισβήτησης ούτε εναλλακτικών ερμηνειών.
Πολλοί έσπευσαν να παραλληλίσουν την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία με εκείνη της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974. Εσείς συμφωνείτε με αυτή τη διαπίστωση και αν ναι σε ποια σημεία, αν όχι γιατί;
Η απάντησή μου στο προηγούμενο ερώτημα καλύπτει και αυτή σας την ερώτηση. Και στις δύο περιπτώσεις, όπως έχω πει, υπάρχει ζήτημα εισβολής, παράνομης κατοχής και παραβίασης θεμελιωδών αρχών του Διεθνούς Δικαίου όπως η κυριαρχία, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα των κρατών.
Βεβαίως η δική σας αναφορά ακολούθησε εκείνη του Σεργκέι Λαβρόφ που αναφέρθηκε σε «τουρκική δημοκρατία βόρειας Κύπρου». Κι αυτό ένα γλωσσικό ολίσθημα;
Δεν γνωρίζω αν πρόκειται για γλωσσικό ολίσθημα ή σκόπιμη δήλωση του κυρίου Λαβρόφ. Είναι πιθανό να προσπαθούσε να αναδείξει την ανάγκη αναγνώρισης των αυτονομιστών του Ντονμπάς ως συνομιλητών της επίσημης ουκρανικής κυβέρνησης, με σκοπό την πραγματοποίηση συνομιλιών ή διαπραγματέυσεων για επίλυση του προβλήματος, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Κύπρο μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων. Δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης που επικρατεί διεθνώς προτιμώ να θέσω το θέμα στη ρωσική πλευρά το αμέσως επόμενο διάστημα.
Δίνεται η εντύπωση ότι η Κύπρος συμφωνεί μεν με τις αποφάσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας αλλά δεν το κάνει με την ψυχή της. Για παράδειγμα η απόφαση για κλείσιμο του εναέριου χώρου, έγινε με επιφύλαξη. Γιατί με επιφύλαξη;
Έχετε δίκαιο ότι το κλείσιμο του Εθνικού Εναερίου Χώρου έγινε με κάποιες επιφυλάξεις, και κυρίως με επιφύλαξη του δικαιώματός μας για μονομερή αναθεώρηση ή επανεξέταση της απόφασης. Η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως όλα τα κράτη μέλη θα έχει επιπτώσεις από αυτή την απόφαση, κυρίως στον τομέα του τουρισμού. Εκείνο που ενοχλεί ιδιαίτερα είναι η απόφαση της Τουρκίας να αγνοήσει τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παρά το ότι οι Σύμμαχοί της στο ΝΑΤΟ προχώρησαν σε συντεταγμένο κλείσιμο του εναερίου χώρου, η Τουρκία αποφάσισε να ξεχωρίσει με τρόπο προκλητικό και προβληματικό. Έχουμε δηλώσει ότι σε περίπτωση που η Τουρκία εργαλειοποιήσει αυτή την απόφαση, προσελκύοντας Ρώσους τουρίστες στα κατεχόμενα μέσω του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου, τότε η απόφασή μας θα επανεξεταστεί και η στάση της Τουρκίας θα καταγγελθεί.
Γεννάται το ερώτημα, γιατί βάζουμε επιφύλαξη ότι θα προβεί σε ανάλογη ενέργεια και η Τουρκία; Δηλαδή εάν η Τουρκία διατηρήσει τον εναέριο της χώρο ανοικτό θα τον ανοίξουμε κι εμείς; Μα, η Τουρκία δεν είναι κράτος μέλος της ΕΕ.
Η Τουρκία είναι κράτος – μέλος του ΝΑΤΟ και υποψήφια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως εκ τούτου, οφείλει να συμμορφώνεται και να ευθυγραμμίζεται με ανάλογες αποφάσεις, τόσο στο πλαίσιο των υποχρεώσεών της που απορρέουν από το Διαπραγματευτικό της Πλαίσιο, καθώς και στο πλαίσιο της συνεργασίας ΕΕ-ΝΑΤΟ. Δεν μπορεί η Τουρκία να αφήνεται να βαδίζει στο δρόμο του παραλογισμού, πλήττοντας τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών – μελών της και των δεσμεύσεών της στο ΝΑΤΟ.
Θέλετε να πείτε ότι η Κύπρος θα πάει κόντρα σε αποφάσεις της ΕΕ;
Επαναλαμβάνω ότι σε περίπτωση εργαλειοποίησης της απόφασης από πλευράς Τουρκίας και σε περίπτωση που εκμεταλλευτεί το ζήτημα με τρόπο μάλιστα που να προωθεί το ψευδοκράτος και το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, τότε η ΚΔ θα προχωρήσει σε επανεξέταση του τρόπου εφαρμογής της Απόφασης.
Πως συνάδει να βάζουμε μπροστά την Τουρκία ως προς το κλείσιμο του εναέριου χώρου για ρωσικά αεροσκάφη αλλά την ίδια ώρα να προβάλλουμε ΜΟΕ για το αεροδρόμιο της κατεχόμενης Τύμπου;
Πρόκειται για δύο εντελώς ανόμοια πράγματα. Η προσωρινή μεταφορά του αεροδρομίου της Τύμπου υπό την διοικητική ευθύνη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δεν έχει καμία σχέση με την παράνομη λειτουργία της Τύμπου ως κατεχόμενου αεροδρομίου. Είναι ένα πράγμα να καταβάλλουμε προσπάθειες για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο πλαίσιο μιας διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού, και άλλο πράγμα ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η Τουρκία εργαλειοποιώντας μια απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι προφανές ότι σε περίπτωση του δεύτερου σεναρίου, η προσπάθεια για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης θα καταστεί ακόμα πιο δύσκολη.
Έχετε ξεκινήσει με την ανάληψη των καθηκόντων σας μια εκστρατεία προώθησης ΜΟΕ. Θα σταθώ πρώτα στην πρόταση για το αεροδρόμιο Τύμπου. Εάν γίνει αποδεκτό το αίτημα της ε/κ πλευράς και περάσει το αεροδρόμιο υπό έλεγχο του ΟΗΕ, το τμήμα του FIR που σήμερα παρεμβαίνει η Τουρκία, θα το ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία ή θα συνεχίσουμε να έχουμε τα ίδια προβλήματα;
Δεν μπορώ να αποκλείσω ότι σε περίπτωση που συζητηθούν οι επιμέρους πτυχές της πρότασης για το αεροδρόμιο δεν θα υπάρξουν προβλήματα. Μέχρι στιγμής δεν αγγίξαμε το θέμα του FIR. Θα το πράξουμε όμως στην περίπτωση που η πρόταση γίνει αποδεχτή ως αφετηρία για περαιτέρω συζητήσεις. Όταν έρθει η ώρα ουσιαστικών συζητήσεων θα διασφαλιστούν και οι όποιες ανησυχίες.
Πως σχολιάζεται το γεγονός ότι η τουρκική πλευρά αποφεύγει να ασχοληθεί με την πρόταση σας για ΜΟΕ;
Εάν η τουρκική πλευρά προσπαθεί να απορρίψει την πρόταση τότε όπως λέτε και εσείς θα αποφύγει να ασχοληθεί. Ξεκίνησε μια συζήτηση στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα, όπου διάφοροι εμπλεκόμενοι ενεργούν με τρόπο ώστε να μην απορριφθούν οι προτάσεις μας. Όσον αφορά τη δική μας πλευρά, η προσπάθεια προώθησης των ΜΟΕ συνεχίζεται εντατικά, και είναι με ικανοποίηση που διαπιστώνω ότι τα πρώτα αποτελέσματα των επαφών μας με τους διάφορους συνομιλητές μας είναι ιδιαίτερα θετικά.
Εάν τελικά η τουρκική πλευρά δεν μπαίνει σε συζήτηση τότε γιατί σπεύσαμε να προωθήσουμε ΜΟΕ; Για να αυτοεγκλωβιστούμε σε νέες υποχωρήσεις, όπως κάποιοι υποστηρίζουν;
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι βασικός σκοπός του όλου εγχειρήματος, είναι μεταξύ άλλων να σωθεί η Αμμόχωστος. Αυτό, επαναλαμβάνω ότι δεν αποτελεί σχήμα λόγου αλλά μια προσπάθεια γεμάτη ουσία και περιεχόμενο. Στη ζυγαριά κόστους – οφέλους, το όφελος και η ευκαιρία που έχουμε να σωθεί η Αμμόχωστος και να σταματήσει ο εποικισμός της περίκλειστης περιοχής υπερτερεί του όποιου κόστους. Δεν έχουμε αυτοεγκλωβιστεί σε καμιά νέα ούτε παλιά υποχώρηση. Είναι υποχώρηση όταν έχεις την πρωτοβουλία των κινήσεων και δρας με σκοπό να δημιουργήσεις κινητικότητα στο Κυπριακό και να υποβάλλεις προτάσεις προς άρση του αδιεξόδου; Η μεταφορά του αεροδρομίου της Τύμπου υπό την διοικητική ευθύνη του ΟΗΕ με αντάλλαγμα την επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους δεν αποτελεί υποχώρηση αλλά μια σοβαρή και υπεύθυνη κίνηση που είναι προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα. Μια κίνηση που θα δοκιμάσει τα αντανακλαστικά ετοιμότητας της κάθε πλευράς, τόσο έναντι της άλλης αλλά και έναντι της Διεθνούς Κοινότητας. Σε αυτή τη δοκιμασία εμείς δεν θα αποτύχουμε.
Όταν λέτε πως θα πρέπει να σωθεί η Αμμόχωστος μέσω αυτής της στρατηγικής που ακολουθείτε, θέλετε να πείτε πως όλα τα άλλα εδάφη τα κατεχόμενα πρέπει να ξεχαστούν; Τι είναι εκείνο που κάνει το Βαρώσι να έχει μεγαλύτερη αξία από τη Λύση;
Η πόλη των Βαρωσίων είναι μια περίκλειστη περιοχή και αποτελεί ιδανική περίπτωση όπου μπορεί να επιτευχθούν απτά αποτελέσματα χωρίς τις γνωστές επιπλοκές που συχνά απορρέουν από τα ζητήματα του περιουσιακού ή του εδαφικού. Φτάνει όμως να υπάρχει θέληση για επίτευξη προόδου. Από την δική μας πλευρά υπάρχει και η θέληση και η ετοιμότητα για επίτευξη προόδου. Υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας να σωθεί η Αμμόχωστος και θα πρέπει να παραμείνει ανοικτό. Για τις άλλες κατεχόμενες περιοχές αυτό το παράθυρο δεν υπάρχει στο παρόν στάδιο. Θα υπάρξει όμως στην περίπτωση που επαναρχίσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις επίλυσης του Κυπριακού.