Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών κ. Ιωάννη Κασουλίδη στο συνέδριο για «Το Μέλλον της Ευρώπης» που συνδιοργάνωσαν το Ινστιτούτο Γλαύκος Κληρίδης και το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών Wilfried Martens
Λευκωσία (Δημοτικό Θέατρο), 19 Φεβρουαρίου 2022
Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι,
Κυρίες και Κύριοι,
Φίλες και Φίλοι,
Είναι με ιδιαίτερη χαρά που συμμετέχω σήμερα στο συνέδριο με θέμα «Το Μέλλον της Ευρώπης» που διοργανώνει το Ινστιτούτο Γλαύκος Κληρίδης.
Θα μου επιτρέψετε, φίλε Πρόεδρε του Δημοκρατικού Συναγερμού και αγαπητέ μου Μιχάλη, να καλωσορίσω και εγώ με τη σειρά μου τους σημερινούς ομιλητές, οι οποίοι με την παρουσία και τις ιδέες τους εμπλουτίζουν τη σημερινή ανταλλαγή απόψεων.
Είναι γεγονός ότι οι προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών για το Μέλλον της Ευρώπης είναι ιδιαίτερα υψηλές. Οι προκλήσεις τεράστιες. Ιδιαίτερα στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας και της άμυνας, στον τομέα της ενέργειας αλλά και σε σχέση με το δίλημμα περαιτέρω διεύρυνσης ή εμβάθυνσης της ΕΕ και του θεσμικού της πλαισίου
Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα τις τελευταίες εβδομάδες στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά και οι ευρύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις αποδεικνύουν περίτρανα τη θέση αυτή.
Φίλες και φίλοι,
Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ έχει διευρύνει σημαντικά τα εργαλεία και το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των πυλώνων Ασφάλειας και Άμυνας.
Η παρουσίαση της Παγκόσμιας Στρατηγικής της ΕΕ το 2016 από την τέως Ύπατη Εκπρόσωπο Federica Mogherini, σηματοδότησε την έναρξη μιας σειράς πρωτοβουλιών, που είχαν στόχο, την ενδυνάμωση του ρόλου της ΕΕ στη διεθνή σκηνή ως αξιόπιστος και αποτελεσματικός παράγων ασφάλειας.
Πρωτοβουλίες που έδιναν έμφαση στην προώθηση της αμυντικής συνεργασίας μέσω προγραμμάτων ανάπτυξης δυνατοτήτων, αλλά και βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των Αποστολών και Επιχειρήσεων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αξιοσημείωτη πρόοδος που έχει επιτευχθεί, πέραν της καθολικής αναγνώρισης που τυγχάνει, συμβάλλει παράλληλα και στην επίτευξη του στόχου της Στρατηγικής Αυτονομίας της ΕΕ.
Θέλω να επισημάνω ότι για την Κύπρο, η Στρατηγική Αυτονομία δεν αποτελεί σε καμιά περίπτωση ένα θεωρητικό δόγμα ή μια προσδοκία διακηρυκτικού χαρακτήρα. Αφορά στην ευκαιρία που έχει η ΕΕ, χάριν στην οικονομική, εμπορική και πολιτισμική ισχύ που διαθέτει, να ατενίζει τον υπόλοιπο κόσμο με σθένος και αξιοπιστία.
Η παρατεταμένη παγκόσμια αστάθεια στέλνει ξεκάθαρα μηνύματα ως προς την ανάγκη ενίσχυσης του αυτόνομου προσανατολισμού της ΕΕ και της Στρατηγικής της Αυτονομίας. Τόσο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, όσο και σε ζητήματα που αφορούν την Άμυνα, την Ασφάλεια, τη Διαχείριση Κρίσεων και τα θέματα Ενέργειας.
Είναι λοιπόν με ιδιαίτερη ικανοποίηση που διαπιστώνω ότι αυτή ακριβώς η ανάγκη τυγχάνει της στήριξης και κατανόησης της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ευρωπαίων πολιτών.
Όπως πολύ καλά γνωρίζετε, ανάμεσα στα κορυφαία ζητήματα σε επίπεδο ΕΕ κατά την τρέχουσα περίοδο, αποτελεί η εκπόνηση της Στρατηγικής Πυξίδας για την Ασφάλεια και την Άμυνα της ΕΕ.
Ενός εγγράφου που θα καταγράψει τις απειλές και προκλήσεις που αναμένεται να αντιμετωπίσει η Ένωση σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, προτείνοντας παράλληλα τρόπους και εργαλεία για την αντιμετώπισή τους.
Ως Κύπρος αποδίδουμε μεγάλη σημασία και συμμετέχουμε ουσιαστικά στην εν εξελίξει διεργασία διαβουλεύσεων και ανταλλαγής απόψεων εντός του Συμβουλίου της ΕΕ. Την ίδια ώρα, για την Κύπρο η Στρατηγική Πυξίδα αποτελεί ευκαιρία ανάδειξης και συγκεκριμενοποίησης του στόχου της Στρατηγικής Αυτονομίας.
Είναι η ώρα λοιπόν για εμπέδωση μιας κοινής στρατηγικής κουλτούρας, αλλά και περαιτέρω θεσμικής εμβάθυνσης στους τομείς Ασφάλειας και Άμυνας.
Συντάσσομαι με τις προτάσεις και σχετικές διατάξεις της Συνθήκης της ΕΕ που αφορούν στην εφαρμογή ενός πλαισίου για Κοινή Αμυντική Ένωση, κάτι που αναμφίβολα θα συμβάλει στην περαιτέρω πολιτική ενοποίηση και ολοκλήρωση της ΕΕ.
Η ΕΕ είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική συμβίωση.
Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη θα πρέπει να είναι για όλους αμφίδρομη. Δεν επικροτώ προσεγγίσεις που ζητούν και απαιτούν να είμαστε αποκλειστικά δέκτες της αλληλεγγύης, ακόμα και σε βάρος της ενότητας της ΕΕ.
Είναι για αυτό ακριβώς το λόγο που παρότι θεωρούμε δίκαιο και απολύτως αιτιολογημένο το αίτημα για επιβολή περιοριστικών μέτρων από την ΕΕ κατά της Τουρκίας, έχουμε εκφράσει την ετοιμότητα να κρατήσουμε αυτή τη συζήτηση σε τεχνοκρατικό επίπεδο. Θα επικεντρωθούμε στη δημιουργία του κατάλληλου κλίματος για επανέναρξη συνομιλιών επίλυσης του Κυπριακού. Αυτό θα επιχειρηθεί μέσω προώθησης μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, κάτι που αποτελούσε και επιθυμία των συνομιλητών μας στην ΕΕ.
Θα πρέπει ωστόσο να ξεκαθαρίσω το προφανές.
Ο προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν αλλάζει. Ωστόσο, είναι λογικό και αναμενόμενο να υπάρχει, ενίοτε, επαναξιολόγηση δράσεων και τακτικών, έτσι ώστε να διευκολύνεται η επίτευξη στόχων και επιδιώξεων, κυρίως στις περιπτώσεις όπου κάτι τέτοιο κρίνεται απαραίτητο.
Πρόκειται σίγουρα για ένα φιλόδοξο πακέτο ΜΟΕ. Μια χειρονομία που μόνο γενναία μπορεί να χαρακτηριστεί από πολιτικής άποψης. Προτεραιότητα μας είναι να σώσουμε την Αμμόχωστο. Τα ΜΟΕ θα δοκιμάσουν τα αντανακλαστικά ετοιμότητας και πολιτικής βούλησης της κάθε πλευράς.
Απαραίτητη προϋπόθεση για εφαρμογή των ανωτέρω είναι η Τουρκία να προχωρήσει στην εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Συμφωνίας της Αγκύρας, που επεκτείνει την εφαρμογή της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας σε όλα τα κ-μ της ΕΕ, περιλαμβανομένης και της ΚΔ. Μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να συνεπάγεται αυτόματο άνοιγμα των λιμανιών και αεροδρομίων της Τουρκίας σε πλοία και αεροπλάνα με Κυπριακή σημαία.
Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό, φίλες και φίλοι, να αναφερθώ εν συντομία και στις σχέσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Μιας σχέσης για την οποία ενδεχομένως να έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν μια πολιτική αβεβαιότητα ως προς τις δυνατότητες, τη δυναμική της και τα πεδία εφαρμογής της.
Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η Κύπρος στηρίζει και συμβάλλει με τρόπο εποικοδομητικό και υπεύθυνο στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των δύο Οργανισμών. Μιας συνεργασίας που διεξάγεται στους τομείς της Διαχείρισης Κρίσεων και της Ανάπτυξης Στρατιωτικών Δυνατοτήτων με στόχο τη δημιουργία μιας αμοιβαία επωφελούς σχέσης Οργανισμού προς Οργανισμό.
Οι προκλήσεις για την Κύπρο και την περιοχή μας δεν περιορίζονται στις κλασικές πτυχές της ασφάλειας. Η σταθερότητα έχει άμεση συνάφεια με την ευημερία των λαών.
Δεν θα μπορέσουμε λοιπόν να οραματιστούμε τη γειτονιά μας να γνωρίζει άνθηση χωρίς προοπτικές για βιώσιμη ανάπτυξη. Η σύγχρονη εποχή με την τεχνολογική αναβάθμιση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιβάλλει στις κοινωνίες και την ανάλογη ενεργειακή ατζέντα.
Για αυτό λοιπόν θα ήθελα να κάνω και ένα σύντομο σχόλιο αναφορικά με την πράσινη μετάβαση.
Η Κλιματική Αλλαγή αποτελεί μια ορατή απειλή για το περιβάλλον, για τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας. Δεν υπάρχουν περιθώρια αναβλητικότητας στις δράσεις μας. Η Κύπρος αποτελεί ένα χώρο όπου η πράσινη μετάβαση μπορεί να γίνει με τρόπο παραδειγματικό, ως πρότυπο για την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι διακυμάνσεις στις τιμές των ορυκτών καυσίμων οφείλουν να μας προβληματίσουν. Η ευημερία των λαών δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί έρμαιο της αστάθειας ενόσω υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές.
Για την Κύπρο και την περιοχή μας, σημαντικά παραδείγματα είναι τα έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης “EuroAsia Interconnector” και “EuroAfrica Interconnector”, που αποτελούν πολιτική προτεραιότητα, αφού πρόκειται για έργα υψηλής εθνικής και πολιτικής σημασίας. Η υλοποίηση τους θα συμβάλει στον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, ενισχύοντας παράλληλα την συμπερίληψη ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο ενεργειακό μείγμα, με τρόπο που να ενδυναμώνεται η ενεργειακή ασφάλεια τόσο της Κύπρου όσο και της ΕΕ.
Αξίζει όμως να επαναλάβω κάτι που λέω σε όλους τους συνομιλητές μου. Για την Κύπρο η πράσινη μετάβαση έχει τη δυνατότητα να καταστεί καταλύτης. Η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα εδάφη της πράσινης γραμμής που έχουν μείνει ανεκμετάλλευτα για δεκαετίες, όπως οι περιοχές πέριξ του αεροδρομίου Λευκωσίας, προσφέρουν μια τεράστια ευκαιρία. Πέραν του περιορισμού της χρήσης ορυκτών καυσίμων και τη μείωση του κόστους της ενέργειας, ξεπροβάλλει μια δυναμική συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων για αμοιβαίο όφελος.
Με αυτές τις σκέψεις και προβληματισμούς, φίλες και φίλοι, θέλω εκ νέου να σας ευχαριστήσω για τη συμμετοχή σας στο σημερινό συνέδριο και προσβλέπω ασφαλώς στη συζήτηση που θα έχουμε στη συνέχεια.
Ευχαριστώ.