Ο ΥΠΕΞ στη CT: Πήραμε την πρωτοβουλία των κινήσεων στο Κυπριακό, η αδράνεια δεν είναι επιλογή
«Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι η ευρωπαϊκή διάσταση που προσδίδουμε στην πρότασή μας μπορεί να αποτελέσει τον καθοριστικό παράγοντα για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά» δηλώνει ο υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος. Σε συνέντευξη στη Cyprus Times ο κ. Κόμπος αναφέρεται στο διπλωματικό μαραθώνιο που βρίσκεται σε εξέλιξη για ενημέρωση και ενεργοποίηση του διεθνούς παράγοντα σε σχέση με την πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό. Αναφέρεται επίσης στις επαφές που είχε στο Λονδίνο και τον Αραβικό Κόλπο, σχολιάζει τις εξελίξεις γύρω από το θέμα των κυρώσεων από ΗΠΑ-Βρετανία και ιεραρχεί τις προτεραιότητες που έθεσε με την ανάληψη της ευθύνης της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.
Στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας του Προέδρου της Δημοκρατίας για επανέναρξη του διαλόγου για επίλυση του Κυπριακού, βρίσκεται η πρόταση για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ, μέσω του διορισμού πολιτικής προσωπικότητας εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Από τις επαφές που έχετε, βρίσκει ανταπόκριση η συγκεκριμένη πρωτοβουλία;
Από την πρώτη μέρα, ξεκινήσαμε ένα διπλωματικό μαραθώνιο, με επίκεντρο την πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και με απώτερο στόχο τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της πατρίδας μας. Σας διαβεβαιώνω ότι σε όλες τις συναντήσεις, προτεραιότητά μας είναι η ενημέρωση και η ενεργοποίηση του διεθνούς παράγοντα σε σχέση με την πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό.
Σίγουρα δεν είμαστε στο τέλος του δρόμου και για αυτό δεν θα ήθελα να προβώ σε πρόωρες, ή καλύτερα, πρώιμες εκτιμήσεις. Αυτό που μπορώ να πω, και που συγκρατώ από τις επαφές μου, είναι η θετική προσέγγιση των συνομιλητών μου από τους οποίους αναγνωρίζεται ότι πρόκειται για μια πρόταση με περιεχόμενο και ουσία, η οποία αυτή τη στιγμή αποτελεί την μόνη ρεαλιστική πρωτοβουλία που βρίσκεται ενώπιον της διεθνούς κοινότητας. Εμείς πήραμε την πρωτοβουλία των κινήσεων και επιδιδόμαστε σε μια διπλωματική προσπάθεια για να καταφέρουμε να επιστρέψουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η βούλησή μας είναι αταλάντευτη και απόλυτα ειλικρινής. Ξέρουμε όμως, ότι το αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από εμάς. Αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι ότι σε ό,τι μας αφορά, δεν πρόκειται να σταματήσουμε την προσπάθειά μας. Η αδράνεια δεν είναι επιλογή.
Και ποια μηνύματα παίρνει η Λευκωσία από διάφορες πλευρές ως προς τις προθέσεις της τουρκικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, μετά και την επανεκλογή του κ. Ερντογάν; Αν κρίνουμε από τις δημόσιες δηλώσεις του κ. Ερντογάν κατά την παράνομη επίσκεψή του στα κατεχόμενα, κάθε άλλο παρά αισιόδοξες είναι οι προοπτικές.
Με την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στην Τουρκία, η διεθνής κοινότητα επιχειρεί να προβλέψει τη στάση της γείτονος σε μια σειρά ζητημάτων. Το Κυπριακό αποτελεί ένα εξ αυτών. Οι δημόσιες τοποθετήσεις του κ. Ερντογάν κατά τη διάρκεια της παράνομης μετάβασής του στα κατεχόμενα, ήταν εν πολλοίς αναμενόμενες και δεν μας εκπλήσσουν. Τούτου λεχθέντος, σαφώς και μας προβληματίζει η αρνητική δημόσια ρητορική και εντείνει τις προσπάθειές μας να ενεργοποίησουμε συμμάχους που θα υποβοηθήσουν στη μεταβολή της Τουρκικής προσέγγισης. Η πρότασή μας εξυπηρετεί αυτό τον στόχο.
Το Κυπριακό είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, του οποίου η λύση αφορά και την ευρωπαϊκή μας οικογένεια. Αυτό δεν είναι σχήμα λόγου. Αντίθετα, θεωρούμε ότι μέσα από ένα πρωταγωνιστικό ρόλο της ΕΕ, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα πολιτικο-οικονομικά μέσα και εργαλεία που διαθέτει και τα οποία αφορούν το ευρύτερο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι, και αυτό μεταφέρουμε και στους συνομιλητές μας, ότι η ευρωπαϊκή διάσταση που προσδίδουμε στην πρότασή μας μπορεί να αποτελέσει τον καθοριστικό παράγοντα για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά.
Φυσικά, εδώ να σημειώσω ότι σε καμία περίπτωση αυτό δεν σημαίνει ότι επιθυμούμε η ΕΕ να υποκαταστήσει τα Ηνωμένα Έθνη ή ότι αλλάζει το πλαίσιο της λύσης όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που αποτελεί και τη μόνη βάση συζήτησης. Αυτό που επιθυμούμε είναι να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας προσφέρει η ιδιότητα του κράτους μέλους, με την ΕΕ να ενεργεί συμπληρωματικά και επικουρικά ως προς το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών. Ο ρόλος του ΟΗΕ είναι κρίσιμος και δεν αγνοούμε αυτό το δεδομένο.
Από τις επαφές σας στο Λονδίνο, τι προκύπτει ως προς την οπτική με την οποία αντικρίζει τα δεδομένα η Βρετανία, η οποία όλοι γνωρίζουμε ότι ιστορικά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο Κυπριακό;
Όπως πολύ ορθά επισημαίνετε, η Βρετανία διαδραματίζει ένα ιδιαίτερο ρόλο στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Είναι εγγυήτρια δύναμη, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και «penholder», δηλαδή κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε σχέση με το Κυπριακό εντός του Συμβουλίου Ασφαλείας. Την ίδια ώρα, έχει στενή σχέση με την Τουρκία, η οποία χαρακτηρίζεται από μία δυναμική συμμαχία σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων άμυνας και ασφάλειας. Ως εκ τούτου, η Βρετανία δεν μπορεί να είναι απούσα από οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναλαμβάνεται σε σχέση με το Κυπριακό.
Είναι σε αυτό το πλαίσιο, που επισκέφθηκα το Λονδίνο την εβδομάδα που μας πέρασε. Στις συναντήσεις που είχα, με κύρια αυτή με τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών κ. James Cleverly, έγινε μια ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων σε σχέση με το Κυπριακό, όπου είχα την ευκαιρία να αναπτύξω την πρωτοβουλία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αναχώρησα από το Λονδίνο ικανοποιημένος από τις επαφές μου και θεωρώ ότι έχουμε θέσει τις βάσεις για εποικοδομητική εμπλοκή της Βρετανίας σε αυτή την προσπάθεια που καταβάλλουμε.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία ήταν από τις πρώτες χώρες που έχετε επισκεφθεί, σε μια χρονική συγκυρία ιδιαίτερα σημαντική, λόγω των διπλωματικών μεταβολών που συντελούνται στην περιοχή του Κόλπου, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ποια η αποτίμησή σας από αυτή την επίσκεψη;
Η περιοχή του Αραβικού Κόλπου αποτελεί άμεση προτεραιότητα για την εξωτερική μας πολιτική και οι πρόσφατες επισκέψεις μου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία ήταν οι πρώτες που πραγματοποίησα στην εν λόγω περιοχή. Είχα σημαντικές επαφές και συνομιλίες με τους ομολόγους μου στις δύο χώρες, αλλά και με άλλους αξιωματούχους στο περιθώριο της Υπουργικής Συνάντησης του Διεθνούς Συνασπισμού κατά του Daesh/Isis. Στο επίκεντρο των συζητήσεων ήταν οι διμερείς μας σχέσεις, καθώς και η συνεργασία μας σε σχέση με περιφερειακά και διεθνή ζητήματα. Αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στην εν λόγω περιοχή και οι επαφές μας θα συνεχιστούν και θα εντατικοποιηθούν. Η ιδιότητα του κράτους μέλους της ΕΕ σε συνάρτηση με τις σχέσεις μας με τις χώρες της περιοχής μας, αποτελούν ουσιαστικά το συγκριτικό μας πλεονέκτημα.
Η συμπερίληψη φυσικών και νομικών προσώπων από την Κύπρο από τις Αρχές της Βρετανίας και των ΗΠΑ ήταν η πρώτη μεγάλη δοκιμασία της κυβέρνησης, αφότου αναλάβατε τα καθήκοντά σας. Θεωρείτε ότι είναι κλειστό αυτό το θέμα, ή υπάρχει κίνδυνος να επανέλθει;
Θα συμφωνήσω μαζί σας ότι πολύ ενωρίς κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε μια εξέλιξη που απαιτούσε λεπτούς και προσεκτικούς χειρισμούς. Επιτρέψετέ μου να θέσω το πλαίσιο και να διευκρινίσουμε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετέχει πλήρως στην κοινή προσπάθεια και την ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ ως προς την παράνομη και συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτή μας η θέση, φυσικά και συμπεριλαμβάνει τις κυρώσεις της ΕΕ, τις οποίες συναποφασίζουμε με τους ευρωπαίους εταίρους μας και εφαρμόζουμε πλήρως. Συνεπώς, εάν υπάρχει ζήτημα ως προς κυρώσεις κατά φυσικών και νομικών προσώπων που επιβάλλονται από άλλες χώρες, και εν προκειμένω τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, πολιτικά δεν νοείται να το αγνοήσουμε. Τέτοιες κυρώσεις δεν στρέφονται κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας, και αυτό έχει δημόσια δηλωθεί από τις προαναφερόμενες χώρες. Αφορούν όμως, στο θέμα της ρωσικής εισβολής. Άρα, οφείλουμε να εξετάσουμε όλα τα στοιχεία και από την πρώτη στιγμή, και επανειλημμένα, τα ζητήσαμε. Η συνεργασία μας με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι στενή και δεν θα μπορούσε αυτό να είναι διαφορετικό. Η διασφάλιση των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι το καθήκον μας και αυτό εξυπηρετείται με την ειλικρινή συνεργασία μας. Ταυτόχρονα, εντοπίσαμε θεσμικά και δομικά κενά και αδυναμίες, και προχωρούμε στην αναδιαμόρφωση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου, ευελπιστώντας ότι θα έχουμε την συνεργασία όλων για την επίτευξη αυτού του στόχου. Τέλος, ως προς το εάν υπάρχει κίνδυνος να επανέλθει το θέμα με νέες κυρώσεις κατά φυσικών και νομικών προσώπων, σίγουρα ουδείς το επιθυμεί και δεν έχουμε κάποια ενημέρωση.
Mε ποιες προσδοκίες αναλάβατε την ευθύνη της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου; Ποια είναι η κορυφαία προτεραιότητα που έχετε θέσει;
Αυτονόητα, η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί καθήκον για όλους μας. Αποτελεί ζωτικό ζήτημα που καθορίζει το μέλλον του τόπου. Την ίδια ώρα, τονίζω ότι δεν μπορεί και δεν θα είμαστε μονοθεματικοί. Έχουμε θέση, και την εκφράζουμε για όλα τα ζητήματα. Η ενεργός και παραγωγική συμμετοχή μας στην ΕΕ, η δραστηριοποίηση στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου μέσα από την ανάπτυξη συνεργασιών και συνεργειών, αλλά και οι πολλαπλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, μας κρατούν σε εγρήγορση και απαιτούν μία πολύ-επίπεδη και σύνθετη προσέγγιση. Εργαλειοποιούμε τα πλεονεκτήματα από τη συμμετοχή μας στην ΕΕ και τις σχέσεις μας στην περιοχή, λειτουργώντας ως γέφυρα μεταξύ των δύο. Θέλουμε να μεγεθύνουμε το αποτύπωμά μας ώστε να καταστεί μεγαλύτερο του γεωγραφικού μας μεγέθους, και να αυξήσουμε τη σημαντικότητα και τη χρησιμότητά μας. Έτσι προωθούμε τα συμφέροντά μας και ενισχύουμε τις προσπάθειες και για το Κυπριακό. Συνεπώς, και συνοψίζοντας: εξωστρέφεια, συμμετοχή, ευρωπαϊκός προσανατολισμός με άρρηκτη διασύνδεση με την περιοχή μας.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην Cyprus Times την Κυριακή, 18 Ιουνίου 2023