Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, κ. Ιωάννη Κασουλίδη στην εφημερίδα «Πολίτης»
(Δημοσιεύτηκε την Κυριακή 24 Ιουλίου 2022)
1. Η κάθε επόμενη έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, γιατί πρέπει να μας ανησυχεί;
Δεν είναι η κάθε επόμενη έκθεση του ΓΓ που μας ανησυχεί αλλά η κάθε επόμενη μέρα στασιμότητας στο Κυπριακό, η οποία διαιωνίζει τα τετελεσμένα της εισβολής και αποτρέπει την επανένωση της πατρίδας μας σε συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας. Αυτό είναι που μας ανησυχεί και προς αυτή την κατεύθυνση επικεντρώνουμε τις προσπάθειες και πρωτοβουλίες μας.
2. Η τελευταία έκθεση που κατατέθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας, δεν κάνει καμία αναφορά στο συμφωνημένο πλαίσιο για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, δεν αναφέρεται σε συνέχιση των συνομιλιών εκεί που έμειναν στο Κρανς Μοντανά… Αυτά μήπως είναι προπομπός μιας άλλης τακτικής, μιας άλλης διαχείρισης από πλευράς ΟΗΕ;
Είναι γεγονός ότι στην Έκθεση δεν υπάρχει αναφορά στο συμφωνημένο πλαίσιο λύσης, όπως δεν υπήρχε ούτε στις τρεις τελευταίες Εκθέσεις του ΓΓ για την Ειρηνευτική Δύναμη. Τα Ηνωμένα Έθνη και ο ΓΓ αποτελούν τους θεσμικούς θεματοφύλακες των Ψηφισμάτων και Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και ως εκ τούτου δεν μπορούν να εκφεύγουν από το πνεύμα και το γράμμα των Ψηφισμάτων. Τα Ψηφίσματα αναφέρονται και καλούν για εξεύρεση λύσης Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και αυτή θα πρέπει να είναι η πολιτική πυξίδα όλων των εμπλεκομένων στο Κυπριακό. Θα πρέπει όμως να γίνει μια διάκριση μεταξύ των Εκθέσεων του ΓΓ ΟΗΕ και των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι Εκθέσεις καταγράφουν τον τρόπο με τον οποίο τα Ηνωμένα Έθνη αντιλαμβάνονται την κατάσταση επί του εδάφους. Καταγράφουν γεγονότα, τάσεις, θέσεις της κάθε πλευράς κ.ο.κ. Τα Ψηφίσματα είναι αυτά που είναι νομικά δεσμευτικά και ως τέτοια δημιουργούν υποχρεώσεις σε κάθε πλευρά. Εκεί είναι που κρίνεται η αξιοπιστία, η ετοιμότητα και η πολιτική βούληση κάθε πλευράς.
3. Η απουσία καταδίκης των τουρκικών ενεργειών στο Βαρώσι, η αποσύνδεση των φυσικών πόρων από τη λύση του Κυπριακού, πώς ερμηνεύονται κ. Κασουλίδη;
Δεν θεωρώ ότι η εν λόγω διαπίστωση συνάδει με το περιεχόμενο της Έκθεσης. Υπάρχουν αναφορές που καταλογίζουν την αποκλειστική ευθύνη στην Τουρκία για τις παράνομες ενέργειες στα Βαρώσια, όπως επίσης υπάρχει αναφορά για το ότι αυτές οι ενέργειες δεν έχουν αναστραφεί, όπως εξάλλου προβλέπουν τα σχετικά Ψηφίσματα και οι Προεδρικές Δηλώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Το ζητούμενο όμως δεν είναι η συγκριτική και χρονολογική αποτίμηση των διαφόρων αναφορών στις Εκθέσεις του ΓΓ. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθούν προϋποθέσεις επανέναρξης του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων επίλυσης του Κυπριακού. Δυστυχώς δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το στάδιο λόγω του ότι οι δύο πλευρές αφορμούνται πλέον από διαφορετικές αφετηρίες. Αυτό είναι που προκαλεί ανησυχία και προβληματισμό.
4. Η αναφορά στις Δικοινοτικές Τεχνικές Επιτροπές που καταλαμβάνει ασυνήθιστα μεγάλη έκταση στην έκθεση, στέλνει κάποιο μήνυμα;
Δεδομένου ότι κατά το παρελθόν έτος δεν υπήρχαν διαπραγματεύσεις, ήταν επόμενο η προσοχή να επικεντρωθεί στο έργο που έχει παραχθεί στις Τεχνικές Επιτροπές. Έχει γίνει σημαντική δουλειά στις τεχνικές επιτροπές με στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας, στοιχείο που αναγνωρίζεται ευρέως. Θα πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό ότι οι Τεχνικές Επιτροπές δεν αποτελούν υποκατάστατο των διαπραγματεύσεων επίλυσης του Κυπριακού. Το γεγονός ότι στην Έκθεση κυριαρχούν πλέον οριζόντια ζητήματα και όχι η ουσία του προβλήματος δείχνει ότι για τη Διεθνή Κοινότητα το Κυπριακό αποτελεί ζήτημα χαμηλού ενδιαφέροντος.
5. Στις εκτιμήσεις – αναλύσεις, πως όσο συνεχίζεται το τέλμα στο Κυπριακό, το αίτημα των Τουρκοκυπρίων για δύο κράτη φαίνεται θα αρχίσει να απασχολεί ακόμα και τα Ηνωμένα Έθνη, πώς απαντάτε;
Σας είπα και προηγουμένως ότι τα Ηνωμένα Έθνη οφείλουν να δρουν στο πλαίσιο των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας ως οι θεματοφύλακες του Διεθνούς Δικαίου. Δεν μπορούν να προτείνουν ή να ενστερνίζονται πολιτικές ή/και προτάσεις που είναι αντίθετες με το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης. Και για να ξεκαθαρίζουμε το θέμα, η θέση για δύο κράτη δεν είναι των Τουρκοκυπρίων αλλά της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας και του κ. Τατάρ. Έχει σημασία αυτό.
6. Μήπως, και με την έκθεση αυτή, πληρώνουμε το λογαριασμό του 2017 και του ναυαγίου του Κρανς Μοντανά;
Δεν νομίζω να είναι θέμα απλήρωτου λογαριασμού. Αν για σκοπούς υπόθεσης εργασίας, υιοθετήσουμε τη λογική ότι τα ΗΕ δρουν «τιμωρητικά» προς την πλευρά μας λόγω της στάσης μας στο Κρανς Μοντάνα, τότε διερωτώμαι ποια θα έπρεπε να ήταν η στάση τους απέναντι στην τουρκική πλευρά, η οποία πλέον προτάσσει τη λύση των δύο κρατών. Αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν. Η θέση μας για τους λόγους του ναυαγίου των συνομιλιών στο Κρανς Μοντανά είναι γνωστή και χιλιοειπωμένη. Σημασία έχει πως προχωρούμε από εδώ και μπρος.
7. Οι προτάσεις Τατάρ προς την ε/κ πλευρά, αφήνουν οποιαδήποτε περιθώρια διαπραγμάτευσης;
Ήδη ο ΠτΔ εξέφρασε και δημόσια την απογοήτευσή του για την απόρριψη των δικών μας προτάσεων για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αλλά και για την επιμονή της ηγεσίας των ΤΚ για λύση δύο Κρατών. Μελετούμε και εξετάζουμε με προσοχή τις προτάσεις των ΤΚ για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει κοινή αντίληψη για έναρξη ενός διαλόγου σε τεχνοκρατικό επίπεδο, στο πλαίσιο του οποίου θα παρουσιαστούν οι προτάσεις των δύο πλευρών, για να δούμε αν υπάρχει κοινό έδαφος.
8. Η ε/κ πλευρά, είναι παντελώς άμοιρη ευθυνών για το γεγονός ότι σήμερα η τ/κ πλευρά παρουσιάζει αυτή την άτεγκτη και εντελώς άγονη στάση;
Ε δεν μπορεί να ευθύνεται η δική μας πλευρά για το ότι η Τουρκία και η ηγεσία των ΤΚ δίνουν καθημερινά διαπιστευτήρια πολιτικής αδιαλλαξίας. Ήμουν πάντα της άποψης ότι για τη διαχείριση του Κυπριακού η πλευρά μας πρέπει να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, μέσω ανάληψης πρωτοβουλιών για δημιουργία κινητικότητας. Στις περιπτώσεις όπου η πρωτοβουλία των κινήσεων δεν ήταν στα δικά μας χέρια, ή όταν οι προσπάθειές μας αναλώνονταν σε ενέργειες χωρίς αποτέλεσμα, τότε υπήρχε οπισθοδρόμηση. Θα πρέπει σε κάποια φάση να εξηγηθεί στο λαό ότι τα οφέλη της λύσης είναι πολύ περισσότερα παρά τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, η οποία το μόνο που εγγυάται είναι τη διαιώνιση της κατοχής και της παρουσίας της Τουρκίας στην Κύπρο. Δεν είναι αυτό που θέλει ο λαός, ούτε κάτι τέτοιο αποτελεί εθνική μας στοχοθεσία. Το έχω δηλώσει ξανά.
9. Με δεδομένες πλέον τις προτάσεις Τατάρ, η πολιτική των ΜΟΕ που προτάσσει η πλευρά μας μπορεί να οδηγήσει πουθενά;
Η πολιτική των ΜΟΕ είχε και έχει σκοπό την επανάκτηση της χαμένης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο Κοινοτήτων. Να δημιουργήσει ένα θετικό κλίμα το οποίο είναι απαραίτητο για την επανέναρξη του όποιου διαλόγου. Πέραν τούτου, ήταν μια σοβαρή πρόταση για να σταματήσουν οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην κλειστή περιοχή των Βαρωσίων και να επιστραφεί η πόλη στα Ηνωμένα Έθνη. Επαναλαμβάνω. Είναι σημαντικό να έχουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων στα δικά μας χέρια. Το μόνο που πρέπει να μας ανησυχεί και να μας προβληματίζει είναι η στασιμότητα, η οποία διαιωνίζει τα τετελεσμένα της εισβολής και την παρουσία της Τουρκίας στην Κύπρο.
10. Τότε, πώς προετοιμάζεται το έδαφος για ουσιαστική επανέναρξη διαπραγματεύσεων, έστω στο μεσοπρόθεσμο μέλλον;
Δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το στάδιο. Υπάρχει μια αντίληψη στη Διεθνή Κοινότητα η οποία φαίνεται να έχει επικρατήσει, ότι μέχρι τον Ιούνιο του 2023 που θα είναι οι εκλογές στην Τουρκία δεν μπορούν να υπάρχουν εξελίξεις. Αυτό όμως, δεν σημαίνει ότι μένουμε με σταυρωμένα τα χέρια, ή ότι δεν αξιοποιούμε τις όποιες ευκαιρίες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν την προοπτική διαλόγου.