Συνέντευξη στην Εφημερίδα «Αλήθεια»
(Δημοσιεύτηκε την Κυριακή 10 Ιουλίου 2022)
1. Έχετε ταξιδέψει αρκετά αυτό το διάστημα. Ποιες ήταν οι πιο σημαντικές επαφές, τι προκύπτει, έχουμε οποιαδήποτε εξέλιξη;
Είναι γεγονός ότι τους τελευταίους 6 μήνες πραγματοποίησα κύκλο επισκέψεων και επαφών στην Ελλάδα, στις ΗΠΑ, στη Γαλλία, στη Σαουδική Αραβία, στις Βρυξέλλες, στο Λουξεμβούργο, στην Αίγυπτο, στην Ιορδανία, στο Μαρόκο, στη Ρουάντα, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ αύριο αναχωρώ για τη Μαδρίτη και ακολούθως θα επισκεφθώ το Λονδίνο και τη Ρώμη.
Είναι προφανές ότι αυτή τη στιγμή, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του διεθνούς παράγοντα βρίσκεται αναπόφευκτα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η πληθώρα των επιπλοκών που έχει επιφέρει ανά το παγκόσμιο, όπως η επισιτιστική κρίση, η ενεργειακή τροφοδοσία, ο πληθωρισμός και η ακρίβεια. Σε αυτό το πλαίσιο, η δική μας προσπάθεια επικεντρώνεται στην ανάδειξη της Κύπρου ως αξιόπιστου και προβλέψιμου εταίρου εντός της ΕΕ, ο οποίος με ευθύτητα και συνέπεια συντάσσεται με κοινές θέσεις και πολιτικές της Ένωσης σε πνεύμα ενότητας και αλληλεγγύης.
Πέραν τούτου, κατά τις επαφές μου είχα την ευκαιρία να εξηγήσω στους συνομιλητές μου τον τρόπο με τον οποίο η πλευρά μας αντιλαμβάνεται τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, με έμφαση στην προώθηση του πακέτου των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, έτσι ώστε να οικοδομηθεί ένα αμοιβαίο κλίμα εμπιστοσύνης, στοιχείο απαραίτητο για επανέναρξη της όποιας νέας προσπάθειας επίλυσης του Κυπριακού. Δυστυχώς, δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το στάδιο και είναι φυσιολογικό να υπάρχει κάποιας μορφής ανησυχία και προβληματισμός.
2. Βλέπουμε να παραμένει το τραγικό αδιέξοδο στο Κυπριακό. Την ίδια στιγμή το τέλμα επιβεβαιώνει και η απόφαση του ΓΓ του ΟΗΕ να μην προχωρήσει στη διαδοχή της Λουτ. Ποια τα επόμενα βήματα της πλευράς μας, λαμβάνοντας, βεβαίως, υπόψη και το γεγονός ότι το 2023 είναι χρόνια εκλογών για Κύπρο-Ελλάδα-Τουρκία;
Διάγουμε όντως μια περίοδο ανησυχητικής στασιμότητας στο Κυπριακό. Δεν μπορεί κανείς να επιχαίρει με τη διαιώνιση του προβλήματος και την εμπέδωση νέων τετελεσμένων από πλευράς Τουρκίας. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο πιστεύω ότι η πλευρά μας πρέπει να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, υποβάλλοντας προτάσεις για άρση του αδιεξόδου. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως σας έχω πει, εντάσσεται και η επιστολή του ΠτΔ προς τον ΤΚ ηγέτη, με την οποία πρότεινε συγκεκριμένα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Διαφαίνεται ότι η άλλη πλευρά θα απαντήσει με αντιπροτάσεις. Αναμένουμε τη λήψη των προτάσεων, τις οποίες θα εξετάσουμε προσεκτικά. Σε αυτό το διάστημα που απομένει μέχρι τη λήξη της θητείας της παρούσας διακυβέρνησης θα συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα να καταβάλλουμε προσπάθειες για άρση του αδιεξόδου. Δεν μπορώ να συμφιλιωθώ με τη στασιμότητα και την αποδοχή του στάτους κβο. Στασιμότητα στο Κυπριακό σημαίνει συνέχιση της κατοχής, του εποικισμού, του ξεριζωμού των προσφύγων, αλλά συνάμα απομακρύνει την προοπτική επανένωσης της Κύπρου σε συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας.
3. Είχατε πει ότι αν προχωρήσουν οι προσπάθειες για το Κυπριακό θα προχωρήσουν και οι προσπάθειες για το φυσικό αέριο. Μελετάτε κάποια νέα πρόταση που θα μπορούσε να επιτρέψει την επανέναρξη των συνομιλιών;
Μελετούμε όλες τις προτάσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, αλλά και αυτές που μπορούν να αποτελέσουν κίνητρο και καταλύτη για τη λύση του Κυπριακού. Αυτή είναι η προσέγγισή μας. Αν υπάρχει κοινό έδαφος σε μια πρόταση, τότε μπορούμε να τη συζητήσουμε με την άλλη πλευρά, νοουμένου βεβαίως ότι υπάρχει αμοιβαία διάθεση διαλόγου. Από πλευράς μας πάντως υπάρχει και αυτό το αναγνωρίζουν οι πάντες.
4. Ποια πιστεύετε ήταν τα πιο σημαντικά λάθη από την πλευρά μας, που μας έφεραν σε αυτό το τραγικό σημείο στο Κυπριακό;
Ήμουν πάντα της άποψης ότι για τη διαχείριση του Κυπριακού είναι σημαντικό η πλευρά μας να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, μέσω ανάληψης πρωτοβουλιών για δημιουργία κινητικότητας. Στις περιπτώσεις όπου η πρωτοβουλία των κινήσεων δεν ήταν στα δικά μας χέρια, ή όταν οι προσπάθειές μας αναλώνονταν σε ενέργειες χωρίς αποτέλεσμα, τότε υπήρχε οπισθοδρόμηση. Θα πρέπει σε κάποια φάση να εξηγηθεί στο λαό ότι τα οφέλη της λύσης είναι πολύ περισσότερα παρά τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, η οποία το μόνο που εγγυάται είναι τη διαιώνιση της κατοχής και της παρουσίας της Τουρκίας στην Κύπρο. Δεν είναι αυτό που θέλει ο λαός, ούτε κάτι τέτοιο αποτελεί εθνική μας στοχοθεσία.
5. Είχατε δηλώσει ότι θα παρακολουθούμε την εξέλιξη αίτησης ένταξης Φινλανδίας-Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και αναλόγως θα πράξουμε. Τώρα που ξεκαθάρισε το ζήτημα, ποια είναι τα συμπεράσματά σας και ποια είναι τα μηνύματα που λάβαμε για τη δική μας περίπτωση;
Η ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας έγινε κατορθωτή με την υπογραφή του τριμερούς μνημονίου με την Τουρκία, το οποίο φαίνεται ότι κατευνάζει κάποιες από τις ανησυχίες που είχε η Τουρκία για την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ. Με την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας έχουν πλέον απομείνει μόνο 4 κράτη της ΕΕ που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ και αυτό είναι κάτι που χρήζει προσεκτικού χειρισμού έτσι ώστε να αποφευχθούν επιπλοκές στη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ. Αν υπήρχαν συνθήκες που να επέτρεπαν την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, τότε θα τις εκμεταλλευόμασταν. Αυτή τη στιγμή, ούτε το έδαφος είναι πρόσφορο, ούτε η Τουρκία είναι διατεθειμένη να επιτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.
6. Τι αναμένουμε από την επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου;
Υπάρχουν πληροφορίες σε σχέση με την παράνομη επίσκεψη στα κατεχόμενα τις οποίες μελετούμε με προσοχή. Ο εορτασμός της τουρκικής εισβολής και η πραγματοποίηση εκδηλώσεων ή ανακοινώσεων που δημιουργούν νέα τετελεσμένα σίγουρα δεν αποτελούν βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Τουναντίον.
7. Ποια σενάρια μελετούν Αθήνα-Λευκωσία αναφορικά με την κλιμακούμενη ένταση στο Αιγαίο;
Βλέπουμε ότι η Τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις της στο Αιγαίο με παραβιάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου, με διεκδικήσεις νησιών, εργαλειοποιώντας το μεταναστευτικό καθώς και με άλλες υβριδικές τακτικές. Με την Αθήνα είμαστε σε συντονισμό για αξιολόγηση της κατάστασης σε όλα τα επίπεδα. Η ανάλυση σεναρίων πρέπει να μείνει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
8. Υπάρχουν σενάρια και για ενέργειες της Τουρκίας στην Κύπρο;
Γνωρίζετε πολύ καλά ότι η Τουρκία επιλέγει πολλές φορές την Κύπρο για να κλιμακώσει την παραβατική της συμπεριφορά. Αυτό είναι γεγονός.
9. Σχετικά με την άρση του αμερικανικού εμπάργκο είχατε δηλώσει ότι έχουν εκπληρωθεί όλες οι υποχρεώσεις μας και ξεκινά η διαδικασία. Έχουμε κάτι νεότερο επί του θέματος;
Για την πλήρη άρση του αμερικανικού εμπάργκο υπήρχαν δύο συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Πρώτο, η ενίσχυση της συνεργασίας των αρχών της Δημοκρατίας με τις αντίστοιχες των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και δεύτερο, ο τερματισμός των ελλιμενισμών ρωσικών στρατιωτικών πλοίων σε κυπριακά λιμάνια. Και οι δύο αυτές υποχρεώσεις έχουν εκπληρωθεί από πλευράς μας. Συνεπώς, ελπίζουμε ότι σύντομα θα ξεκινήσουν οι εσωτερικές διαδικασίες από πλευράς ΗΠΑ με στόχο την πλήρη άρση των περιορισμών.
10. Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο για το πώς θα αξιοποιήσουμε την άρση;
Υπάρχουν κάποιες σκέψεις και σχεδιασμός από το αρμόδιο υπουργείο, στο πλαίσιο βέβαια και των περιορισμών που μας επιβάλλουν τα δημόσια οικονομικά. Ας περιμένουμε πρώτα την ολοκλήρωση των εσωτερικών διαδικασιών των ΗΠΑ και ακολούθως θα πράξουμε.
11. Βλέπουμε ότι η Τουρκία έχει καταπατήσει και κάθε δικαίωμα της τ/κ κοινότητα μέσα από τις πρόνοιες του απαράδεκτου πρωτοκόλλου. Τι μήνυμα θα στέλνατε στην κοινότητα των τ/κ;
Το πρωτόκολλο Τουρκίας – κατεχομένων δημιουργεί περαιτέρω συνθήκες εξάρτησης των ΤΚ με την Τουρκία. Αλλοιώνει τον κοσμικό χαρακτήρα της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας και καθιστά τους ΤΚ δέσμιους των τουρκικών σχεδιασμών αλλά και των περιορισμών που προβλέπουν οι πολιτικές της Τουρκίας σε θέματα ελευθερίας του τύπου κλπ. Από πλευράς μας έχουμε προβεί σε πολλές κινήσεις προσέγγισης των ΤΚ. Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η επιστολή του ΠτΔ για τα ΜΟΕ, η αποδοχή των οποίων θα είχε αμοιβαίο όφελος για τις δύο πλευρές. Δυστυχώς, η ηγεσία των ΤΚ ενήργησε αγνοώντας τους ΤΚ και απέρριψε τις προτάσεις του ΠτΔ και συγκεκριμένα το πακέτο Τύμπου – Αμμόχωστος. Εναπόκειται πλέον στους ίδιους τους Τουρκοκυπρίους να αποφασίσουν αν οραματίζονται να ζήσουν σε μια Κύπρο επανενωμένη μέλος της ΕΕ και του ΟΗΕ, η αν επιθυμούν να καταστούν το πολιτικό παρακλάδι της Τουρκίας.